خراسان شمالي به دليل داشتن زمينه هاي مناسب براي دامپروري،يکي از قطب هاي توليد دام و گوشت قرمز در کشور بشمار می آید و به گفته مسئولان این استان به لحاظ جمعیت دامی رتبه هفتم در کشور را دارد و با داشتن افزون بر 2 میلیون و 612 هزار رأس دام سبک از نژاد های مختلفی همچون کردی، مُغانی،آمیخته و افشاری و تولید سالانه 27 هزار و 700 تُن گوشت یکی از سرمایه های این خطه سرسبز به شمار می رود.
وجود آب و هواي مناسب براي دامپروري در اقليم هاي گوناگون خراسان شمالی،از عوامل مهم گسترش دامپروري سنتی و عشایر کوچرو در استان است که در سالهای اخیر متأسفانه به دلیل خشکسالی های متعدد و کمبود مراتع چرا و کمبود نقدینگی برای تأمین علوفه،دامداران را به این فکر انداخته تا با اصلاح نژاد دامها و جایگزین کردن دامپروری های صنعتی به جای سنتی و همچنین گونه هایی از دام که بازدهی بیشتری داشته،تا در مدت زمان کمتر بهره وری بیشتری داشته باشند.
در اين ميان،وجود گوسفند کردي در خراسان شمالي که در نیم قرن اخیر هم به لحاظ مقاوم بودن در سرما،کوهپیمایی و مهمتر از همه بالا بودن راندمان لاشه نسبت به سایر نژادها،به عنوان ذخيره اي مهم و ویژه ی ژنتيکي است که سهم عمده اي در توليد شير و گوشت قرمز دارد.
گوسفند كردي مقاوم‌ترين نژاد در برابر بيماري‌هاست
معاون بهبود توليدات دامي سازمان جهاد كشاورزي خراسان شمالي با اشاره به اینکه گوسفند كردي مقاوم‌ترين نژاد در برابر بيماري‌هاست،می گوید:این نژاد گوسفند به دلیل داشتن اندام و استخوان بندی درشت،برای پرواربندی مناسب بوده و یکی از نژادهای گوشتی و شیری به شمار می رود.
علی مبارکی مشکل اصلی دامپروری در استان سنتی و معیشتی بودن آن دانسته و می افزاید:هم اکنون 90 الی 95 درصد دامپرویها به صورت سنتی است و تلاش ما بر این بوده که به سمت صنعتی شدن دامپرویها پیش برویم و برای همین منظور 17 واحد صنعتی دام سبک برای دریافت تسهیلات به بانکها معرفی شده و در حال ساخت است.
فعالیت تنها ايستگاه اصلاح نژاد گوسفند کردي
معاون بهبود توليدات دامي سازمان جهاد كشاورزي استان در ادامه با بیان اینکه از سال 86 تحقیقات برروی اصلاح نژاد گوسفند کردی برای افزایش بهره وری شروع شد،بیان کرد:در مدت یکسال ما توانستیم از 100 رأس گوسفند 127 بره بگیریم .
وی با بیان اینکه در استانهای پیشرو برای افزایش بهره وری، شناسایی ژن رُمانو به صورت الگویی انجام می شود،اضافه کرد:امسال نیز در استان خراسان شمالی به ازای هر رأس 100 هزار تومان هزینه برای تحت پوشش قرار دادن 1500 رأس اعتبار در نظر گرفته شده اما ما برنامه ریزی کرده ایم حجم عملیات را به 5 هزار رأس در ایستگاه نژاد گوسفند کردی افزایش دهیم.
به گفته ی مبارکی همچنین شناسایی ژن بُرولا که باعث دوقلو زایی درگوسفند کردی می شود ، در این ایستگاه با مدیریت تولید مثل در حال انجام است.
ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد گوسفند کردی شیروان واقع در استان خراسان شمالی در سال 1368 در فاصله 10 کیلومتری شهرستان شیروان واقع در روستای حسین آباد با اهداف خالص سازی ، توسعه و گسترش پرورش گوسفند کردی و همچنین حفظ و ذخیره ژن نژاد کردی به عنوان منبع ژنتیکی و بانک ژن در منطقه تاسیس شد هم اکنون سالانه علاوه بر تحقیقات بر روی ژن های پُربازده در دامهای سبک سالانه 700 رأس دام اصلاح شده و 100 رأس قوچ برتر بین گله داران در شهرستانها و سایر استانها توزیع می شود.
در این ایستگاه همچنین پژوهشهای کاربردی در زمینه تغذیه و صلاح نژاد گوسفند کردی انجام می شود.
تخصیص اعتبار برای ادامه تحقیقات در ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد گوسفند کردی شیروان
فرماندار شهرستان شیروان نیز در خصوص چگونگی گسترش تحقیقات در این ایستگاه گفت:سال گذشته برای انجام تحقیقات 280 میلیون تومان اعتبار به این ایستگاه کمک شد،که از این اعتبار 220 میلیون تومان آن تخصیص یافت، امسال نیز 300 میلیون تومان به این ایستگاه تحقیقاتی اختصاص یافته که در حال انجام کارهای بودجه ای است.
صفایی افزود:با توجه به اهميتي که گوسفند کردي در بخش دامپروري شهرستان شیروان دارد حمايت از ذخاير ژنتيک و کمک به تحقيقات در اين خصوص از اولويت ها است.
تلاش برای افزایش گله های گوسفند کردی ادامه دارد.
مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی هم با اشاره به مزایای گوسفند کردی نسبت به سایر نژادها می گوید:با اصلاح نژاد دام ها و توزیع قوچ اصلاح شده نژاد کردی بین گله داران تلاش می کنیم گوسفند کردی را افزایش دهیم اما به علت سنتی بودن اکثر دامپرویها و آمیخته بودن نژاد گوناگون جمعیت آن روبه کاهش است.
احمد داوطلب در مورد ورود بخش خصوصی به پرورش دام در استان نیز می گوید: دامداریهایی هستند که گوسفند پرورش می دهند و قوچ اصلاح شده ی نژاد کردی برای گله های آنها از طریق ایستگاه پرورش دام شیروان تأمین می شود.
همچنین وی اظهار می دارد:اکنون با توجه به شرایط خشکسالی و مقام بودن گوسفند کردی در کوهپیمایی،شیر دهی،بره هایی با جثه ی بزرگ،میزان چربی کمترو راندمان لاشه بیشتر نسبت به سایز نژادها دامداران استان نیزخواهان برگرداندن نژاد کردی هستند.
نخستین جشنواره گوسفند کردی سال 91 در خراسان شمالی برگزار شد.
برای تشویق دامداران و همچنین معرفی نژاد برتر بین سایر نژاد ها نخستین جشنواره گو سفند کردی در سال 91 برگزار و با استقبال دامداران روبرو شد، به گفته ی داوطلب در خواست بوده که این جشنواره هر 2 سال یکبار برگزار شود،اما برگزاری چنین جشنواره هایی مستلزم تخصیص اعتبار است و تاکنون تمایلی به ادامه ی برگزاری آن نشده است.
این سوال را درمورد برگزاری مجدد جشنواره گوسفند کردی از مدیریت ترویج سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی جویا شدیم اما جواب آن به بررسی بیشتر موکول شد.
همچنین به گفته ی یکی از مسئولان عشایر خراسان شمالی گوسفند كردي به دليل داشتن دست و پاي بلند و قدرت کوهپیمایی و سازگار بودن این نوع دام با شرایط کوچ و کوچروی ، 60 درصد دام سبک عشایر را گوسفند کردی و 40 درصد آن را سایر نژاد ها تشکیل می دهند.
خشکسالی گله داری را تحت الشعاع قرارداده است
آقای احمدی یکی از دامداران روستاهای اطراف بجنورد که حدود 100 رأس دام سبک دارد، در این باره می گوید: بره‌هاي شيرخوار نژاد كردي داراي سرعت رشد زياد هستند و گوشت این گوسفندان نسبت به سایر گوسفندان لذیزتر است.
وی با ابراز نارضایتی از وضع موجود خشکسالی و کمبود علوفه و گرانی نهاده دامی ، می افزاید: با وضعیت موجود دام سودی برای دامدار ندارد چه دام از نوع کردی باشد چه از سایر نژادها !
گوسفند كردي گونه‌اي از نژاد آواسي فلسطيني است كه وطن اصلي اين نژاد در ايران نواحي غرب كشور به خصوص استان‌هاي كردستان و ايلام است، در خراسان شمالي نيز اين نژاد بيشتر در اطراف شهرهاي بجنورد، شيروان، قوچان، درگز، چناران و اسفراين پراكنده است ؛ سر، صورت، دست و پاي اين نژاد قهوه‌اي و رنگ بدن آن قهوه‌اي تيره تا روشن است.