فرصت سوزی برای توسعه گردشگری مذهبی استان

سالانه بیش از 20 میلیون زائر و مسافر از استان عبور می کنند و از سویی در طرح میقات الرضا(ع) که از سال قبل در استان آماده اجرا و آغاز شد تلاش می شود تا مسافران و زوار در استان باقی بمانند و از بقاع متبرکه و مقبره های امام زاده های واقع در استان ما هم دیدن کنند و گردشگری مذهبی و زیارت توسعه پیدا کند. اما وضعیت گردشگری مذهبی و زیارت هنوز اندرخم یک کوچه است و این در حالی است که در خراسان شمالی ۱۵۶ مقبره امامزاده و بقعه متبرکه وجود دارد که 31 بقعه و بنا از این تعداد جزو امامزاده ها و بقاع متبرکه میراثی محسوب می شود که برخی از آن ها حتی در فهرست آثار ملی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز به ثبت رسیده است و می تواند مقصد گردشگری مسافران بیشمار این استان باشد.

میهمان حبیب خداست و پذیرایی از آن باید به بهترین شکل انجام شود چه برسد به این که مهمانان ما مقصدشان هم بارگاه امام مهربانی ها و حرم امام رئوف، امام هشتم شیعیان باشد که در این حالت باید قدم بر سر چشم میزبان بگذارند. آمار مسافران عبوری از استان، به ما می گوید که با توجه به همجواری این استان با خراسان رضوی که قطب گردشگری زیارت است، سالانه بیش از 20 میلیون زائر و مسافر از خراسان شمالی عبور می کنند و از سویی در طرح میقات الرضا(ع) که از سال قبل در استان آماده اجرا و آغاز شد تلاش می شود تا مسافران و زوار در استان باقی بمانند و از بقاع متبرکه و مقبره های امام زاده های واقع در استان ما هم دیدن کنند و گردشگری مذهبی و زیارت توسعه پیدا کند. اما وضعیت گردشگری مذهبی و زیارت در این استان هنوز اندرخم یک کوچه است. به گفته یک کارشناس گردشگری،گردشگری مذهبی یکی از رایج ترین اشکال گردشگری در سراسر جهان است که ریشه در اعماق تاریخ دارد. «تبریزی»  اظهارمی دارد: با توجه به ظرفیت ها و موقعیت هایی که خراسان شمالی در زمینه برخورداری از اماکن متبرکه و مرقد امام زاده ها دارد و هم چنین روحیه مذهبی که در مردم وجود دارد، می توان با توسعه و ایجاد مراکز گردشگری در جوار این بقاع و آرامگاه های امام زاده ها و اطلاع رسانی و تبلیغ گسترده این روش گردشگری را در این استان رواج داد.وی ادامه می دهد: مرقد 13 امام زاده در مسیر عبور مسافران و زائران امام رضا(ع) از چمن بید تا فاروج قرار دارد که می توان با ایجاد استراحتگاه هایی در قالب آلاچیق و توسعه فضای سبز اطراف آن ها  و حتی ایجاد غذاخوری هایی برای استفاده زائران از این محل ها استفاده کرد.وی خاطرنشان می کند: فقط ایجاد استراحتگاه برای جذب گردشگر کافی نیست بلکه باید برنامه هایی هم مانند برنامه های فرهنگی و هنری از برنامه های روتین این مراکز باشد و حتی راهنما و کارشناسانی هم برای  راهنمایی مردم برای استفاده از این برنامه ها به کار گرفته شوند و حتی ایجاد غرفه ها و فروشگاه هایی که معرف و ارائه دهنده  فرهنگ و هنر استان باشد، تأثیر زیادی بر جذب گردشگر دارد. وی با اشاره به بقاع و آرامگاه های امامزادگان در مناطق روستایی هم می گوید: در خراسان شمالی اماکن مقدس و بقاع متبرکه‌ بسیاری وجود دارد که برخی‌ از آن‌ها در نقاط روستایی واقع شده‌  و مورد احترام ساکنان است و این اماکن مانند کانون‌های زیارتی، در سطح محلی و ناحیه‌ای‌، گردشگر(زائر) می‌پذیرند و در نتیجه به کمک این اماکن و با برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری و ایجاد زیرساخت‌های لازم می‌توان باعث‌ توسعه روستاها هم شد.

دست اوقاف بسته است

در این مورد، معاون فرهنگی اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان شمالی می گوید:  در این استان ۱۵۶ بارگاه امامزاده و بقعه متبرکه وجود دارد که 31 بقعه و بنا از این تعداد جزو امامزاده ها و بقاع متبرکه میراثی محسوب می شوند که برخی از آن ها حتی در فهرست آثار ملی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز به ثبت رسیده است. حجت الاسلام «صفری» میراثی بودن بنای یک پنجم آرامگاه های امامزاده ها و بقاع متبرکه خراسان شمالی را در عین حال که فرصت است، تهدید نیز برمی شمرد و می گوید: بر اساس قانون حق بازسازی و بهسازی ابنیه تاریخی را بدون اجازه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ندارند و در خراسان شمالی هم متأسفانه وضعیت ساختمان آرامگاه بیشتر امام زاده ها و بقاع میراثی مناسب نبوده و نیازمند تعمیر هستند. وی ادامه می دهد: اما میراث فرهنگی استان در زمینه اجرای عملیات عمرانی مرمت در این بناها به علت نبود اعتبار نمی تواند کاری انجام دهد و از طرف دیگر دست اوقاف هم در این زمینه بسته است و با توجه به منع قانونی اوقاف برای انجام عملیات عمرانی در این بناها نمی توان بدون همکاری و اجازه این اداره کل کاری انجام داد.حجت الاسلام «صفری» خاطرنشان می کند: برای اجرایی کردن طرح میقات الرضا(ع) به دنبال اعتبارات خاصی هستیم تا آرامگاه های امام زاده هایی را که در مسیر زوار قرار دارند برای پذیرایی از مسافران آماده کنیم.وی با بیان این که موقوفات و مساجدی مانند آن چه در روستاهای استاد و یا خسرویه و چمن بید قرار دارند تجهیز کرده ایم، می گوید: برای جذب سرمایه گذار در این بخش تلاش می کنیم این موقوفات درآمد زایی هم  داشته باشند.وی با بیان این که آرامگاه امامزاده حمزة الرضا شیروان با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به خوبی ساخته شده است و هم اکنون مورد استفاده زوار قرار می گیرد، بیان می کند: از محل اعتبارات سفر رهبری، یک میلیارد تومان به این بخش اختصاص یافت که توزیع شد اما امسال هنوز بودجه ای برای این بخش اعلام نشده است.   

فتیله چراغ گردشگری پایین کشیده شد

 معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز در این باره می گوید: با توجه به کمبود اعتبارات اقدامات این اداره کل در زمینه گردشگری در سال جاری کاهش یافته است.«افروند» می افزاید: فتیله چراغ گردشگری پایین کشیده شده است و با وجود این که عزم جدی در زمینه گردشگری مذهبی و زیارتی داریم اما تا نتوانیم همکاری همه دستگاه های مرتبط را جذب کنیم، نمی توانیم در این زمینه موفق باشیم.وی ادامه می دهد: توسعه گردشگری، توسعه همه جانبه استان را در پی دارد و با توجه به این که مقام معظم رهبری توسعه آن را مطرح کردند، باید از اولویت های استان باشد اما متأسفانه تا هنگامی که دیگر مدیران و همه، این واقعیت را باور نکنیم و برای آن همت نگماریم هیچ اتفاق خاصی نمی افتد. وی می گوید: در سال های گذشته تعداد توریست هایی که وارد استان شدند 63 نفر بود اما در سال 93 با توجه به تبلیغات گسترده و برگزاری برنامه هایی مانند جشنواره راه ابریشم تعداد گردشگران خارجی ما هزار و 200 نفر شد. وی خاطرنشان می کند: نبود اعتبار و پول نمی تواند دلیل خوبی برای غفلت از این بخش درآمدزا باشد. وی تصریح می کند: رتبه گردشگری ما در تعطیلات عید امسال 4 و در تعطیلات عید فطر 3 شد یعنی حتی بیشتر از برخی استان هایی که نامشان مطرح است و حتی در آخر تابستان باز هم رتبه 3 و وسط تابستان رتبه ما کمتر از 8 نشد و با توجه به این آمار ما باید روی این بخش کار و هزینه کنیم و اعتباری فراتر از اعتبارات معمولی چه از اعتبارات ملی و چه از اعتبارات استانی اختصاص دهیم.«افروند» بیان می کند: استان ما آماده پذیرایی از گردشگران زیارتی و مذهبی است و همه زمینه های لازم را هم داریم. وی ادامه می دهد: سال گذشته سال بسیار پررونقی برای گردشگری بود که نتیجه آن هنوز هم در سال جاری دیده می شود. وی با بیان این که برای راه اندازی تورهای ارزان قیمت زیارتی و سیاحتی برنامه ریزی و مکاتبه کرده ایم و حتی یک پاسخ هم نگرفتیم، بیان می کند: گردشگری مقوله ای  فرابخشی و دستگاهی است و تا هنگامی که تبدیل به اولویت نشود و همه مسئولان پای کار نیایند، نمی تواند به اندازه کافی رشد کند. 

کمبود اعتبار مهمترین عامل

در عین حال، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی کمبود اعتبار را مهمترین مانع توسعه گردشگری زیارت بیان می کند و می گوید: کمبود اعتبار مهم ترین عامل اجرای کند عملیات عمرانی در آرامگاه های امام زاده هاست.

«آدینه محمد سویدانلویی» اظهارمی دارد: این اداره کل هر ساله با توجه به اعتبارات تخصیصی و بر اساس ضوابط و مقررات مرمتی، نسبت به مرمت و ساماندهی بقاع متبرک میراثی اقدام می کند اما با توجه به کاهش میزان اعتبارات در سال های اخیر به دلایل شرایط ویژه کشور امکان مرمت تمامی اماکن مذهبی میراثی استان مقدور نیست.وی تصریح می کند: اما در هر صورت متولی اصلی مرمت بقاع متبرک  در کشور و استان سازمان اوقاف و امور خیریه است و در مواردی که بنای بقاع تاریخی است، علاوه بر اداره کل اوقاف، اداره کل میراث فرهنگی نیز نسبت به مرمت این ابنیه اقدام می کند.وی ادامه می دهد: با توجه به ضوابط مربوط به آثار تاریخی، هر گونه اقدام عمرانی در بقاع تاریخی از سوی هر مرجعی مطابق قانون باید با مجوز اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و مطابق طرح های ما باشد و بر همین اساس این اداره کل اقدامات مرمتی در جهت حفظ و احیای بقاع متبرکه را پس از ثبت در فهرست آثار ملی آغاز و تاکنون مبلغی بیش از ۲۷ هزار و ۵۴۵ میلیون ریال هم  هزینه کرده است.وی تصریح می کند: علاوه بر برنامه ریزی برای رسیدگی ویژه به بقاع متبرکه از محل اعتبارات داخلی، برای هماهنگ کردن سایر دستگاه ها و هیئت امنا و خیران در زمینه رسیدگی به بقاع هم اقدام کرده ایم که می توان به همکاری در تهیه طرح جامع امامزادگان و بقاع متبرکه، مرمت مقبره شیخ رضی الدین علی لالا ادکانی و مرمت بقعه امامزاده سیدحمزة بن موسی در دهنه شیرین اشاره کرد.

وی ادامه می دهد: هم چنین با اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان شمالی چندین جلسه برگزار کردیم و با همکاری هم تاکنون ساماندهی مقبره خواجه علی بن مهزیار، بقعه شاهزاده ابراهیم دربند، بقعه امامزاده احمد بن موسی کوران و تهیه طرح محوطه بقعه امامزاده محمدرضای روستای لنگر انجام شده است.وی تأکید می کند: برنامه ریزی و هدف گذاری ما برای گردشگری فرهنگی از جمله گردشگری مذهبی جدی است و در سال جاری جلسات مشترکی با مدیران کل اوقاف و امور خیریه و فرهنگ و ارشاد اسلامی استان برگزار کرده ایم.مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان می افزاید: ظرفیت های گردشگری مذهبی ما زیاد است و باید همه مسئولان و اهل فن به ما کمک کنند و  مهمتر از همه این ظرفیت ها، عبور سالانه20 میلیون مسافر و زائر محور «باب الرضا(ع)» از خراسان شمالی است که به ویژه باید شهرداری های این محورها برای استقبال و پذیرایی از این نعمت و فرصت گردشگری برنامه ریزی کنند./روزنامه خراسان شمالی