به گزارش تابناک
یزد ،محمدامین قانعی راد، وجود بازار تولید پایان‌نامه و مقاله را گواه فساد آکادمیک در ایران دانست و اعلام کرد که دانشگاه‌های ایرانی رو به زوال هستند. به گفته او این فساد، نوعی فساد سیستمی است و نمی‌توان افراد و کارگزاران را در آن مقصر دانست. دانشجویان و اساتید دانشگاه‌ها هرچند در جهت اشاعه فساد حرکت می‌کنند اما عاملین ان نیستند، بلکه به دنبال قرار گرفتن در محیط، به فساد آلوده شده اند. فساد سیستمی از ساختار نشات می‌گیرد و نه از کارگزاران.
قانعی راد درگیری آموزش عالی با دو نهاده سیاست و پول را عامل اصلی پیدایش فساد آکادمیک در ایران خواند و گفت که دانشگاه نباید به فکر خودکفایی و تامین هزینه باشد. چراکه این مساله منجر به دور شدن دانشگاه از هدف اصلی خود که همان ترویج و گسترش علم است خواهد شد.
رییس انجمن جامعه شناسی ایران که فساد را ناتوانی نهادهای اجتماعی از انجام کارکرد اصلی خود می‌داند، در ادامه عوامل فساد آکادمیک را برشمرد. به گفته او، پولی شدن آموزش عالی، سیاسی شدن دانشگاه و تبدیل آن به رانت، بورسیه‌ها و سهمیه‌ها، آیین‌نامه‌های رساله ها و ارتقای اساتید، پذیرش بیشتر از ظرفیت دانشجو و نهایتا الزام روسا و مدیران به داشتن مدرک آموزش عالی از جمله عوامل بروز فساد سیستمی اکادمیک در ایران هستند.
این پژوهشگر علوم اجتماعی همچنین گفت که دانشگاه نمونه ای از جامعه انسانی و اخلاقی است و بنابراین به عنوان مدل نهادی شناخته می‌شود. اما ساختار‌های غلط این نهاد را روز به روز به نابودی نزدیک‌تر می‌کند.
قانعی راد با هشدار درباره احتمال زوال دانشگاه، دانشگاه آزاد و وزارت علوم را به خاطر پذیرش پولی دانشجو مقصر دانست و گفت که به دنبال سیاست‌های غلط و سومدیریت‌‌ها، دانشگاه روز به روز فاسد می‌شود.
وی همچنین به شماتت وزارت علوم پرداخت چراکه در نظرش این وزارتخانه طوری با مساله برخورد می‌کند که گویا هیچ مشکلی وجود ندارد. به عقیده او مشخص نیست که برنامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای عبور از بحران آموزش عالی چیست.
آموزش، راهکار عبور از بحران
قانعی‌راد در بخش دیگری از سخنانش با مقایسه فساد سیستمی در ایران و نظریه خودکشی دورکیم، گفت که فساد در ایران نهادینه شده و در ساختارها نفوذ کرده، بنابراین اجتناب ناپذیر است. هرکس که در این محیط وارد شود، آلوده خواهد شد.
به گفته او، فساد در ایران با فرآیند توسعه پیوند خورده است و همگام با رشد جامعه ایرانی پیش می‌آید.
رییس انجمن جامعه شناسی ایران همچنین گفت که مردم در مواجهه با فساد دو واکنش نشان می‌دهند: نخست الوده به آن می‌شوند و سپس علیه آن قیام و انقلاب می‌کنند. چرا که فساد به خاظر تبدیل امر عمومی به خصوصی همواره با ظلم همراه است و این دقیقا اتفاقی است که در سال ۵۷، در ایران رخ داد، چون کشور قبل از انقلاب درگیر فسادی سیستمی بود. قانعی راد این مساله را پاراوکسی می‌داند که در همه جوامع درگیر با فساد رخ می‌دهد: مردمی که آلوده فسادند، علیه آن می‌شورند و سیستم را تخریب می‌کنند.
او نهایتا گفت که خروج از فساد سیتمی، راهکار سیستمی می‌طلبد و نیازمند تغییر ساختارها و دگرگون شدن نهادهاست. وی آموزش را نخستین و برترین راه مبارزه با فساد دانست و دانشگاه‌ها را نخستین سنگر این مبارزه.
به عقیده قانعی‌راد، آموزش راه حل اجتناب از انقلاب برای رفع فساد است. بنابراین در صورت زوال نهاد آموزش و از بین رفتن راهکار اجتناب از قیام، جامعه ایرانی که درگیر با فساد سیستمی‌است، در آستانه فروپاشی اجتماعی خواهد بود.