بخش های مهم این لایحه را در زیر می خوانید:
لایحه «قانون مطبوعات و خبرگزاری ها» در 118 ماده تا چند روز دیگر به مجلس تقدیم میشود. این لایحه حاصل حدود سه سال کار در دو کمیسیون فرهنگی و لوایح دولت بوده است و در فرآیند تدوین و بررسی آن نمایندگانی از رسانهها در کمیسیون فرعی نیز حضور داشتهاند.مهمترین ویژگی این لایحه، رژیم افتراقی آن است، یعنی احکام خاص برای رکن چهارم دموکراسی.
تفاوت قانون جدید و قوانین دیگر در جرایم مطبوعاتی
در حال حاضر مدیران مسئول رسانهها و روزنامه نگاران باید هم به قانون مطبوعات مسلط باشند و هم به سایر قوانین از جمله قانون مجازات اسلامی؛ زیرا ممکن است جرمی از طریق مطبوعات واقع شود.12 بند در ماده 6 قانون فعلی به حدود مطبوعات اشاره کرده و در بعضی مواد دیگر نیز جرم انگاری شده است، به علاوه دهها ماده از سایر قوانین اما در قانون جدید فقط برای 5 مورد، جرم انگاری شده است: هتک حرمت، نقض حریم خصوصی، اهانت به مقدسات و جریحه دار کردن عفت عمومی، انتشار مطلب علیه امنیت ملی یا نظم عمومی و افشای اسناد محرمانه دولتی. مجازات هر یک هم در همین قانون آمده است. سایر موارد، تخلف محسوب میشوند که رسیدگی به آنها صرفاً در اختیارات کمیسیون رسانهها (جایگزین هیأت نظارت بر مطبوعات) است
تضمین مخالفت ها
ماده 8- حق نقد، نصیحت، اعتراض و مخالفت با دیدگاهها، اظهارات، تصمیمات و اقدامات مقامات، مسئولان و کارگزاران حکومت توسط مطبوعات و خبرگزاریها تضمین میشود.
انتقاد و طنز هتک حرمت محسوب نمی شود
ماده 17 / تبصره 1- اظهارنظرها و انتقادهایی که با استناد به دادهها و مستندات و بدون استعمال الفاظ رکیک و فحاشی در مورد نقش یا عملکرد یا دیدگاه مقامات و مسئولان در مسئولیتهای گذشته یا کنونی آنها پخش شود هتک حرمت محسوب نمیشود.
ماده 17/ تبصره 2- انتشار طنز یا کاریکاتور در مورد یا بر اساس اظهارات، تصمیمات یا اقدامات مقامات و مسئولان، هتک حرمت محسوب نمیشود؛ مگر اینکه طنز بودن آن عرفاً برای مخاطبان آشکار نباشد.
انتشار اظهار نظرها جرم نیست
ماده 21- انتشار مطالب و اظهارات مربوط به مذاکرات جلسات علنی مجلس شورای اسلامی، مجلس خبرگان رهبری، مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای نگهبان، شوراهای عالی اعم از فراقوهای و غیر آنها، شورایعالی استانها و شوراهای اسلامی شهر، بخش و روستا تحت هیچ شرایطی بهعنوان توهین، افترا یا نشر اکاذیب قابل تعقیب نیست.
ماده 29- انتشار فیلم، عکس و صوت از کودکان (افراد کمتر از 18 سال) بدون اجازه اولیا یا سرپرستان قانونی آنان ممنوع است.
انتشار برخی مطالب طبقه بندی شده آزاد است
ماده 41- افشا و انتشار مطالب زیر، هر چند دارای طبقهبندی محرمانه و خیلی محرمانه باشد، در مطبوعات و خبرگزاریها مجاز است:
الف- مطالب درباره رویدادهای طبیعی، حوادث، تصمیمات و اقداماتی که آثار و عواقب آنها محیط زیست و سلامت عمومی را تهدید میکند.
ب- مطالب راجع به نقض حقوق و آزادیهای اساسی
پ- اطلاعات درباره فساد مطابق تعریف مقرر در قانون ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد - مصوب 1390-
ت- مطالب درباره نقض یا عدم رعایت آشکار قوانین و مقررات در کشور
توهین به ادیان و مذاهب ممنوع است
ماده 43- انتشار مطالب اهانتآمیز علیه مقدسات مورد احترام مذاهب اسلامی و همچنین مقدسات دینی ممنوع است و در صورت انتشار، مدیرمسئول به جزای نقدی از یکصد تا هشتصد میلیون ریال یا به حبس از یک سال تا پنج سال محکوم خواهد شد.
هر دستگاه و وزارتخانه ای نمی تواند روزنامه و خبرگزاری داشته باشد
ماده 58- مؤسسات عمومی از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون نمیتوانند از محل اعتبارات دولتی اعم از بودجه سالانه یا منابع اختصاصی و اعتبارات خارج از شمول، مطبوعات یا خبرگزاری دایر کنند. مطبوعات و خبرگزاریهای موجود آنها باید ظرف شش ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون خود را با یکی از وضعیتهای مندرج در ماده (1) این قانون تطبیق داده یا منحل یا واگذار شوند.
دسترسی روزنامه نگاران باید به اطلاعات وزارتخانه ها و سازمان ها باید آزاد باشد
ماده 68- روزنامهنگاران برای انجام کار خود با رعایت حدود مقرر در این قانون از حقوق زیر برخوردارند:
الف- اطلاعات مورد نظر را جستوجو، جمع آوری، مطالبه، دریافت و منتشر کنند.
ب- اطلاعات عمومی مربوط به مقامات و مسئولان و کارگزاران نظام و رؤسا و مدیران مؤسسات خصوصی مأمور به ارائه خدمات عمومی و سازمانهای مردم نهاد را بویژه در قالب انجام مصاحبه، مطالبه نمایند.
پ- در صحنه بلایای طبیعی، حوادث و وضعیتهای دارای نفع عمومی یا ارزش خبری، حضور یافته و گزارش تهیه کنند.
ت- در اجتماعات، راهپیماییها، تظاهرات، تجمعات، نشستهای عمومی، مناسبتها و رخدادهای مهم عمومی حضور یافته و آنها را تحت پوشش خبری قرار دهند.
ث- به اطلاعات مؤسسات مشمول قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات - مصوب 1387- و سازمانهای مردم نهاد دسترسی داشته باشند.
ج- نظرات و تحلیلهای شخصی خود را در قالب گزارش یا سایر قالبهای اطلاعرسانی با امضای خود منتشر کنند.
چ- حقوق مادی و معنوی آنها در مورد آثار رسانهای که به تنهایی یا با مشارکت دیگران تهیه میکنند رعایت شود.
بازنشر اخبار اختصاصی خبرگزاریها تا 48 ساعت در روزنامه ها و سایت ها ممنوع است
ماده 69- بازنشر، توزیع، تکثیر و پخش اخبار اختصاصی خبرگزاریها در مطبوعات یا پایگاههای خبری یا رادیو و تلویزیون و سایر وسایل ارتباطی تا (48) ساعت پس از انتشار توسط خبرگزاری بدون ذکرمنبع ممنوع است مگر با رضایت خبرگزاری. متخلف علاوه بر جبران ضررهای معنوی و مادی خبرگزاری، چنانچه در نتیجه نقض ممنوعیت مذکور، افزایش درآمد پیدا کرده باشد به رد پنج برابر افزایش درآمد حاصل در حق شاکی و جزای نقدی از یکصد تا پانصد میلیون ریال محکوم خواهد شد.
نکته ی مهم برای کسانی که بیمه ندارند
ماده 70- در صورتی که روزنامهنگاری در جریان انجام وظایف حرفهای خود فوت کند و فاقد بیمه باشد، اشخاص تحت تکفل او مستحق دریافت مستمری ماهانه به میزان دو سوم حقوق متوفی از مالک مطبوعات یا خبرگزاری متبوع تا پنج سال هستند. در صورتی که حادثه منجر به از کار افتادگی شده باشد مبلغ مذکور به مدت سه سال توسط مالک پرداخت خواهد شد.
ترکیب اعضای کمیسیون مطبوعات و خبرگزاریها
ماده 71- بهمنظور حمایت از حقوق و آزادیهای مطبوعات و خبرگزاریها و روزنامهنگاران، انجام وظایف پیشبینی شده در این قانون و نظارت بر حسن اجرای این قانون، کمیسیون ظرف سه ماه پس از لازمالاجرا شدن این قانون با ترکیب زیر تشکیل میشود:
الف- وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یا نماینده تامالاختیار وی (بهعنوان رئیس کمیسیون)
ب- یک نفر قاضی دیوان عدالت اداری با معرفی رئیس دیوان
پ- یک نفر نماینده مجلس شورای اسلامی با انتخاب مجلس
ت- یک نفر از استادان حوزه علمیه به انتخاب شورای عالی حوزههای علمیه
ث- یک نفر عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با انتخاب آن شورا
ج- یک نفر عضو شورای عالی فضای مجازی با انتخاب آن شورا
چ- یک نفر عضو هیأت علمی دانشگاه در رشتههای علوم ارتباطات یا حقوق ارتباطات به انتخاب انجمنهای علمی مربوط و حکم وزیر علوم، تحقیقات و فناوری
ح- یک نفر وکیل به انتخاب کانونهای وکلای دادگستری ایران
خ- یک نفر نماینده از میان مدیران مسئول مطبوعات به انتخاب آنان
د- یک نفر نماینده از میان مدیران مسئول خبرگزاریها به انتخاب آنان
ذ- یک نفر نماینده از میان سردبیران روزنامهها از میان آنان
وظایف کمیسیون مطبوعات و خبرگزاریها
ماده 75- کمیسیون در چارچوب این قانون، وظایف و اختیارات زیر را به عهده دارد:
الف- دفاع از حقوق و آزادیهای رسانهای و تلاش برای ارتقا و ترویج این حقوق و آزادیها در جامعه
ب- رسیدگی به تقاضاهای صدور مجوز مطبوعات و خبرگزاریها، صلاحیت متقاضی و مدیرمسئول
پ- رسیدگی به شکایتهای اشخاص حقیقی و حقوقی از مطبوعات و خبرگزاریها یا روزنامه نگاران
ت- رسیدگی به تخلفات مذکور در این قانون
ث- مشارکت در تدوین قوانین و مقررات راجع به مطبوعات، خبرگزاریها، پایگاههای خبری و روزنامهنگاران
ج- تهیه گزارش سالانه از وضعیت آزادی بیان و رسانه در مطبوعات و خبرگزاریهای کشور. این گزارش توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به مجلس شورای اسلامی و رئیس جمهوری تقدیم میشود.
چ – دفاع از حقوق شهروندی آحاد جامعه
چه کسانی حق شکایت دارند؟
ماده 79- تعقیب جرایم مطبوعات و خبرگزاریها با شکایت یا اعلام جرم یکی از اشخاص زیر در دادگاه کیفری استان شروع میشود:
الف- در جرایم نقض حریم خصوصی، نقض مالکیتهای فکری، هتک حرمت اشخاص حقیقی و حقوقی با شکایت شاکی خصوصی
ب- در جرایم هتک حرمت (توهین، افترا، هجو و نشر اکاذیب) علیه بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران یا رهبر معظم انقلاب به ترتیب با شکایت مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) یا دفتر رهبر معظم انقلاب یا دادستان
پ- در جرایم انتشار مطالب علیه امنیت ملی یا نظم عمومی، اهانت به مقدسات، نقض عفت عمومی و اهانت به پرچم، سرود ملی جمهوری اسلامی ایران و سایر نماد (سمبل)های مورد احترام عمومی با اعلام جرم از سوی دادستان
ت- در جرایم افشای اسرار دولتی و مذاکرات غیرعلنی مؤسسات عمومی با شکایت مؤسسهای که اطلاعات را طبقهبندی کرده یا مذاکره را غیرعلنی اعلام کرده است.
ث- در جرم اهانت به سران و نمایندگان سیاسی کشورهای خارجی، پرچم، سرود ملی و سایر نمادهای مورد احترام کشورهای خارجی با شکایت وزارت امور خارجه
ج- در مورد جرم موضوع ماده (609) قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده) - مصوب 1375- با شکایت متضرر از جرم ضمن هماهنگی با معاونت حقوقی رئیس جمهوری یا دادستان
چ- در جرایم هتک حرمت (توهین، افترا، هجو و نشر اکاذیب) علیه مراجع مسلم تقلید با شکایت دفتر آنان
توقیف ممنوع
ماده 82- توقیف فعالیت مطبوعات و خبرگزاریها جز در جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی موضوع این قانون ممنوع است.
ادعا باید ثابت شود
ماده 108- در دعاوی مسئولیت مدنی علیه مطبوعات و خبرگزاریها، خواهان باید اثبات کند که به او ضرر وارد شده و این ضرر بلاواسطه ناشی از انتشار بوده است.
ماده 113- چنانچه انتشار مطالب در مطبوعات و خبرگزاریها به حکم قانون یا تصمیم قانونی مقام صلاحیتدار قضایی انجام شده باشد، سبب مسئولیت مطبوعات و خبرگزاریها نخواهد بود.
ماده 116- از تاریخ لازمالاجرا شدن این قانون، هر گونه رسیدگی به جرایم مطبوعات و خبرگزاریها یا طرح دعوای مسئولیت مدنی علیه آنها صرفاً به موجب این قانون خواهد بود.
انتهای پیام/حسن عباسی