به گزارش تابناک خراسان شمالی، این استان جنگل‌های بسیار باارزشی از درخت‌های اُرس و بلوط دارد، اما با چالش‌هایی نیز مواجه است که می‌توان برخی از این چالش‌ها را با مدیریت‌ها انجام‌شده با کمک مردم کاهش داد.
فشار را از جنگل‌ها برداریم
حسن‌نژاد که مدرک دکتری علوم جنگل دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، اظهار کرد: یکی از مهمترین چالش‌هایی که اکنون جنگل‌های استان با آن مواجه‌اند تغییر اقلیم است. این چالش سبب شده است تا درخت‌ها روند رشد فنولوژیکی خود را به‌طور کامل طی نکنند و در فصل زمستان که باید به خواب بروند، این امر اتفاق نمی‌افتد و روند رشد آن‌ها ادامه می‌یابد یا در فصل بهار با سرمای دیررس، دچار سرمازدگی می‌شوند.
وی ادامه داد: تکرار این روند موجب می‌شود درخت هر سال ضعیف‌تر شود و انواع بیماری‌ها و آفات گریبانگیر درختان شود. از سوی دیگر، در برخی نقاط جنگلی با چالش دام، بخصوص بز مواجهیم و این امر فشار وارده به جنگل‌ها را بیش از پیش می‌کند و باید فشار را از جنگل کم کنیم.
این کارشناس منابع طبیعی بیان کرد: حضور دام در جنگل‌ها موجب می‌شود بستر خاک سفت‌تر شود. ضمن اینکه امکان نفوذ آب حاصل از بارندگی کاهش می‌یابد، امکان تجدید حیات طبیعی جنگل نیز از بین می رود. علاوه بر آن، دام‌ها نهال‌های نورسته را از بین می‌برند که نتیجه آن از بین رفتن تجدید حیات طبیعی در این مناطق است.
وی تاکید کرد: یکی دیگر از چالش‌هایی که جنگل‌ها ما با آن مواجه‌اند، کمبود منابع آبی و بارندگی است. بنابراین باید در وهله نخست داشته‌ها را حفظ کنیم، سپس به سمت توسعه و افزایش سطح جنگل‌ها گام برداریم.
حسن‌نژاد گفت: در طرح‌های جنگل‌کاری تا وقتی نهال‌های غرس‌شده مستقر شوند، باید آبیاری شوند و حفاظت از نهال‌ها با هدف وارد نشدن دام به عرصه‌های طبیعی انجام شود، اما از آنجا که با چالش کمبود منابع آب مواجهیم در این حوزه کمتر موفق بوده‌ایم.
حفظ ذخیره‌گاه و عرصه‌های جنگلی نیازمند مشارکت جوامع محلی است
قدیمی، مدیر منابع طبیعی و آبخیزداری بجنورد نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به اینکه خراسان شمالی ذخیره‌گاه‌های جنگلی نادر و بسیار خوبی دارد، اظهار کرد: حفظ این ذخیره‌گاه‌ها نیاز به همکاری مشترک جوامع محلی و بهره‌برداران دارد، اگر این همکاری وجود نداشته باشد، به نتیجه نخواهیم رسید.
وی ادامه داد: برای حفاظت از ذخیره‌گاه‌های جنگلی برنامه‌های زیادی اجرا و اعتبارات زیادی هزینه شده است، اما مهمترین نکته برای باقی ماندن آن‌ها اجرای برنامه‌های ترویجی است.
قدیمی افزود: ذخیره‌گاه‌های خراسان شمالی، ذخیره‌گاه‌های بسیار نادر و روبه انقراضی است که اگر همکاری و حفاظت همه جامعه نباشد، این عرصه‌ها از بین می‌روند.
چرای دام و آتش‌سوزی، چالش‌های جنگل
وی به موضوع آتش‌سوزی جنگل‌ها اشاره و بیان کرد: آتش‌سوزی نه‌تنها چالش جنگل‌های این استان، بلکه چالش جنگل‌های تمام کشور است که سبب می‌شود گونه‌های بسیار ارزشمندی از بین بروند. اگر یک هکتار از جنگل‌های اُرس در این استان از بین رود، برابر از بین سرفتن سرمایه بزرگی در این استان است.
قدیمی به چرای دام در جنگل‌ها اشاره و از آن به‌عنوان یکی دیگر از چالش‌های موجود در جنگل‌های استان یاد کرد و گفت: در برخی نقاط جنگلی و ذخیره‌گاه‌های جنگلی با وجود اینکه قرق اعلام شده است، باز هم شاهد حضور دام و چرای مجاز و غیرمجاز آن‌ها هستیم. متاسفانه تعدادی از دامداران این موضوع را رعایت نکرده‌اند و دام‌ها را برای چرا روانه جنگل می‌کنند.
وی ادامه داد: خشکسالی علاوه بر مشکلات یادشده، دامن‌گیر جنگل‌های استان می‌شود و اگر ادامه یابد، سبب ضعیف شدن درخت‌ها می‌شود و آفت آن‌ها را فرا می‌گیرد.
وجود بیش از ۸۲ هزار هکتار ذخیره‌گاه جنگلی در استان
اسدی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، گفت: مساحت ذخیره‌گاه‌های جنگلی استان ۸۲ هزار و ۲۸۳ هکتار است و این مناطق به‌صورت قرق کامل درآمده‌اند.
وی با اشاره به اینکه یکی از گونه‌های منحصربه‌فرد در این استان، درخت‌های اُرس است، اظهار کرد: در ذخیره‌گاه‌های جنگلی مقدار قابل توجهی از مناطق بکری که درخت‌های اُرس رویش پیدا کرده است، وجود دارد.
اسدی با بیان اینکه یکی از اهداف اجرای طرح قرق جلوگیری از چرای دام، جلوگیری از تخریب سرزمین است، ادامه داد: با اجرای این طرح، اُرس‌ستان‌های (رویشگاه‌های درخت اُرس) این استان از خطر تهدید دام‌ها در امان می‌مانند.
وی با اشاره به اینکه ۴۳۴ هزار و ۵۵۰ هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی این استان را جنگل تشکیل می‌دهد، اظهار کرد: ۲۵ هزار هکتار از مساحت جنگل‌های استان، جنگل‌های هیرکانی و بقیه ایران تورانی هستند.
اسدی با بیان اینکه گونه غالب در جنگل‌های ایران تورانی، درختان اُرس است، افزود: درخت‌های ارس در خراسان شمالی، قدمت زیادی دارند که یکی از آن‌ها که حتی به‌عنوان میراث طبیعی به ثبت ملی رسیده، اُرس سرانی در شهرستان شیروان است.
وی ادامه داد: یکی از شاخص‌های قابل توجه درخت اُرس مقاومت بالای این گونه جنگلی است به‌طوری که می‌تواند درجه دمای منفی ۳۰ درجه در زمستان و تا حدود دو ماه کم‌آبی را در تابستان تحمل کند. در گذشته، از چوب درخت اُرس به‌دلیل مقاومت خیلی زیاد آن برای تیرهای سقف یا هیزم استفاده می‌شد، اما اکنون دیگر از این درخت چنین استفاده‌ای نمی‌شود.
وی تاکید کرد: یکی از مهمترین خطرها به‌جز بحث آتش‌سوزی، تهدید ورود دام در عرصه‌هایی است که درخت‌های جوان اُرس در آنجا وجود دارند و ممکن است دام‌ها از سرشاخه و تاج پوشش این درخت تغذیه کنند که نتیجه آن، کندی رشد یا متوقف شدن رشد درخت‌های جوان اُرس است.
اسدی اضافه کرد: قطع درخت‌های ارس یکی دیگر از عواملی است که این درخت‌ها را تهدید می‌کند، اما با ایجاد زیرساخت‌های لازم مانند گازرسانی یا مراقبت‌های جنگلبان‌ها، قطع کردن درختان بسیار کم شده است.