حسین فرخنده :
از فرهنگ تعاریف مختلفی به عمل آمده ولی به شکل ساده می توان گفت، دستاورد
و ظهور هر آنچه را که خصوصیات انسانی انسان و در یک کلمه به شأن انسان
مرتبط است، می توانیم فرهنگ بنامیم، مثل علم. خیلی از امور بین انسان و
حیوان مشترک است مثل خانه سازی، اما حیوانات در آن هیچ تغییری به وجود نمی
آورند مثلا زنبور و عنکبوت از همان ابتدا خانه خود را شش ضلعی و 3 ضلعی می
سازند، اما انسان خواهان تنوع، تحول و تغییرات است و این به خاطر داشتن علم
و فرهنگ است. در خصوص فرهنگ عمومی نیز می توان گفت همان رفتارهای عادی و
ظاهری است که ریشه در برخی از باورها و افکار و سلایق دارد.
به عنوان مثال نوع لباس پوشیدن و انتخاب آن به عنوان یک موضوع در فرهنگ
عمومی مطرح است و یا انتخاب نام یکی دیگر از مصادیق فرهنگ عمومی است. تغییر
و تحولات اجتماعی، تاریخی می تواند بر روند نامگذاری اعم از نام انسان و
اماکن تاثیر بگذارد و به همین نحو می توان مثال هایی از غذا خوردن، ساختمان
سازی، رانندگی و... زد.
شورای فرهنگ عمومی
کار شورای فرهنگ عمومی رصد کردن و ریشه یابی رفتارهای اجتماعی است باهدف
اصلاح آن، البته برای اصلاح باید معیارداشته باشیم که این معیارها می
توانند معیارهای دینی، ملی، عقلانی و قانونی باشند. ما باید به مصاف این
پرسش برویم که چگونه می توان ارزش ها و منش های والای اسلامی و ایرانی را
به زبان زندگی و رفتارهای اجتماعی ترجمه کنیم و درجامعه رواج دهیم. البته
همیشه جواب های آماده برای این پرسش داریم ولی واقعیت این است که این سوال
سختی است و باید با تامل فراوان به سمت آن رفت و این به خاطر پیچیدگی حوزه
فرهنگ است که با حوزه مسائل مادی بسیار متفاوت است. بنابراین پژوهش و
مطالعه در این خصوص بسیار مهم است.
پیوست فرهنگی
شورا متشکل از نمایندگان تمامی دستگاه های اثر گذار در حوزه فرهنگ عمومی
است، زیرا هر کاری اعم از اجتماعی و اقتصادی و سیاسی اثراتی در حوزه فرهنگ
دارد، بنابراین همه دستگاه های اجرایی موثرند و برنامه هایی دارند، ضمن این
که این شورا یک کارگروه علمی، مشورتی دارد و به مثابه اتاق فکر مسائل حوزه
فرهنگ عمومی را رصد می کند. بی شک تشکیل منظم این جلسات و همراهی و هم
افزایی دستگاه های عضو در ریشه یابی مسائل فرهنگ عمومی و تلاش برای حل آن
می تواند بسیار ثمر بخش باشد.
موضوع پیوست فرهنگی از اهمیت خاصی برخوردار است و بر اساس آن هر دستگاه
باید تبعات انجام فعالیت های تخصصی خود را در حوزه فرهنگ عمومی واکاوی کند.
به عنوان مثال عبور یک جاده اصلی از کنار یک روستا پیامدهای فرهنگی دارد و
باید با مطالعه از آسیب های فرهنگی این رویداد کاست و آثار مثبت آن را
تقویت کرد، یا مثلا در بحث ساخت مسکن در شکل مدرن آن باید تبعات و آثار
مثبت و منفی آن را از منظر فرهنگی مطالعه کرد. آنچه که امروز پیداست این
است که مسکن و معماری در جامعه ما دقیقاً منطبق با فرهنگ اسلامی و ایرانی
ما نیست و فاصله ای بین اندیشه های ما با نمادهای آن به وجود آمده است. طبق
قانون برنامه پنجم توسعه تمامی طرح های کلان نیازمند پیوست فرهنگی اند. در
موضوع پرداخت مالیات و عوارض هم قضیه برهمین منوال است. این طور نیست که
مثلاً یک دستگاه مالیات و عوارض بگیرد و دستگاه های دیگر در خصوص ترویج
فرهنگ مالیات دادن فعالیت کنند؛ نه باید خود دستگاه پیوست فرهنگی داشته
باشد.
نقش رسانه در اصلاح فرهنگ عمومی
امروز رسانه ها به خصوص رسانه های تصویری قدرت بسیاری در ساختن فرهنگ
عمومی دارند و موجب اعمال شکل های فراگیری از رفتار اجتماعی شده اند. البته
به همین میزان می توانند نقش کنترل کننده هم داشته باشند.
دستورکارهای اولویت دار
توجه به موضوع اقتصاد مقاومتی از اهمیت به سزایی برخوردار است. مسائل
فرهنگی را همیشه نمی توان جدا از مسائل اقتصادی در نظر بگیریم. در این
راستا می توان به ترویج فرهنگ کار جهادی، اصلاح الگوی مصرف و حمایت از
تولیدات ملی پرداخت. همچنین توجه به موضوع سبک زندگی اسلامی که موضوع بسیار
گسترده ای است از اهمیت به سزایی برخوردار است.
حسین فرخنده
دبیر شورای فرهنگ عمومی استان
روزنامه خراسان شمالی